ŞEREFNAME VE ŞEREFXANÊ BEDLÎSÎ

M. İ. Şemsi’nin “Kürt tarihinin öğrenilmesinde tarihi kaynak olarak Şerefhan Bitlisi’nin Şerefname eseri” kitabı 1972 yılında Azerbaycan SSC’nin başkenti Bakû’de Azerbaycan SSCBA Yakın ve Ortadoğu Halkları Enstitüsü tarafından Azerice basılmıştır. Azerbaycan SSCBA basın konseyinin onayı ile günyüzüne çıkan kitap, geçen yüzyılın üçüncü çeyreğinde Azerbaycan’da yürütülmüş Kürdoloji çalışmalarının önemli eserlerindendir. Kitapta Şerefxanê Bedlisi’nin “Şerefname” eserindeki tarihi veriler, diğer Ortaçağ kaynakları ile karşılaştırılarak 15-16. yüzyıllarda Kürdistan’ın siyasi, ekonomik ve sosyal durumu analiz edilmiştir. Tarihsel sürecin daha derinlikli öğrenilebilmesi için Fars, Arap, Kürt, Azeri, Türk ve Rus kaynakları, aynı zamanda Ortaçağlarla ilgili araştırma eserleri incelenerek Kürdistan’ın Ortaçağlar portresi çıkarılmaya çalışılmıştır. Şerefxan Bedlisi’nin yaşamöyküsünün anlatımı ile başlanan eserde, “Şerefname”de kullanılan kaynaklar ve bu eserin tarih bilimine etkileri detaylı biçimde ele alınmıştır. Kürt halkının ve Kürdistan’ın tarihi, kaynaklara dayanılarak yansıtılmaya çalışılmış, 16. yüzyıl boyunca süren Osmanlı-İran savaşlarının Kürdistan’ın kaderinde oynadığı yıkıcı rol incelenmiş, Kürt halkının komşu devletlerin siyasetine karşı gösterdiği direnişler konu edilmiştir. 15-16. yüzyıllarda Bitlis emirliğindeki siyasi ve toplumsal gelişmelerin temel alındığı eserden Kürdistan’ın genel durumu hakkında faydalı bilgiler elde edinmek mümkündür.

Yekem kitêba bi zimanê azerî a li ser kurdan bi tirkî derket. Kitêb ji aliyê Hejarê Şamil ve hatiye wergerandin û di nav weşanên Avesta de derketiye. Kitêba nivîskarê azerî M.I. Şemsi, di sala 1972an de li paytexta Azerbaycanê, Bakuyê çap bûye. Kitêb yek ji xebatên girîng ê kurdolojî ye ku bi zimanê azerî hatine nivîsandin. Şemsi, li ser jiyana Şerefxanê Bedlîsî, tesîra Şerefnameyê li ilmê tarîxê, Kurdistana sedsala 16an, mîrekiya Bedlîsê gelek agahiyên balkêş dide.